ע”פ 53300/02/16 – אמנון בטיה נגד מדינת ישראל
בית המשפט המחוזי מרכז-לוד |
||
עפ"ת 53300-02-16 בטיה נ' מדינת ישראל
|
|
08 דצמבר 2016 |
1
|
|
|
לפני כבוד השופטת נאוה בכור |
|
|
המערער |
אמנון בטיה
|
||
נגד |
|||
המשיבה |
מדינת ישראל
|
||
נוכחים:
ב"כ המערער עו"ד דוד גולן
ב"כ המשיבה עו"ד בן אסולין
המערער התייצב
[פרוטוקול הושמט]
פסק דין
1.
בפניי ערעור על פסק דינו של בימ"ש השלום לתעבורה בפתח תקווה (כב' הש' מגי
כהן) בגדרו הורשע המערער בעבירות של נהיגה בפסילה לפי סעיף
בגזר דינו השית בימ"ש קמא על המערער צו של"צ בהיקף של 160 שעות, מאסר מותנה לתקופה של 7 חודשים למשך 3 שנים, פסילה בפועל בת 18 חודשים ופסילה על תנאי של 3 חודשים למשך 3 שנים.
2
2. טענות המערער
בבסיס הערעור עומדת
טענת המערער כי טעה בימ"ש קמא בדחותו את טענותיו לעניין טעות במצב דברים
לפי סעיף
לטענת המערער כתב האישום ייחס לו נהיגה ברכב מסוג "גולפית" לגביו לא הוכח כי מדובר ברכב מנועי המצריך רישיון נהיגה, וכן טעה במצב דברים בחושבו בתום לב כי לא מדובר ברכב המצריך רישיון נהיגה.
בכל הנוגע לסעיף
בכל הנוגע לסעיף
עוד נטען כי על הטעות הבלתי נמנעת ובאורח סביר להיבחן באמות מידה אובייקטיביות, מקום בו המערער לא יכול היה למנוע את הטעות למרות שפעל באופן סביר.
עוד צוין כי, המערער מתגורר במושב בו נוהגים מבוגרים וילדים חדשות לבקרים, בגולפית ככלי רכב חשמלי, בתחומי המושב.
בנוסף, נטען כי
בהתאם ל
עוד נטען כי שגה בימ"ש קמא בכך שקבע כי המשיבה הוכיחה מעל לכל ספק סביר את היותו של רכב מסוג "גולפית" בבחינת רכב המצריך רישיון נהיגה מקום בו לא הובאו ראיות לעניין מבנה הרכב ו/א מנועו.
לטענת המערער, מדובר ברכב ללא מספר רישוי, ללא מספר מנוע או שלדה, ללא ביטוח וללא צורך בטסט. כמו כן מבדיקה שערך עם שכנו בעל הרכב- נמסר לו כי אין צורך ברישיון או ביטוח.
3
בכך שנמנעה המשיבה מלהביא את הראיה הטובה ביותר, חרף העובדה כי מדובר במאמץ סביר של הגשת מסמכי יצרן וכיו"ב הרי שלא ניתן לומר כי עמדה בנטל ההוכחה.
בנסיבות אלה, בהן טעה המערער באופן סובייקטיבי, בכנות ובתום לב באשר לצורך ברישיון בעת נהיגה ברכב מסוג "גולפית" -אין להטיל עליו אחריות פלילית.
זאת ועוד, מברור עם
משרד התחבורה טוען המערער כי ניתנה תשובה חלקית בלבד לפיה מדובר ברכב תפעולי,
ובהתאם ל
עוד נטען כי לאור תגובת משרד התחבורה ראוי לחקור את עורך המסמך בחקירה ראשית ונגדית.
לכן בהעדר סיווג,
כמו גם העובדה כי מדובר ברכב תפעולי הפטור מחובת רישום ואישי לפי סעיף
בעפ"ת 55589-08-10 ביטל בימ"ש המחוזי את פס"ד המזכה של בימ"ש השלום בפ"ל 3447-06-10 לגבי נאשם שנהג ללא רישיון ברכב גולפית, כאשר הש' דרורי בערכאת הערעור מציין כי לו לא היה הנאשם שם מוזהר בראשונה ע"י שוטרים- היה מקבל את טענתו בדבר טעות במצב דברים, וכי מקום קיימים שני פירושים לנאשם- יש להעדיף את הפירוש המקל.
לחילופין - לעניין גזר הדין נטען כי שגה בימ"ש קמא בכך שהגם שלא מצא בנ"ל כדי לפטור את המערער מאחריות פלילית - הרי שהיה עליו לשקול זאת למצער לעניין העונש.
כך, הלכה פסוקה היא כי מקום בו נסיבות ביצוע עבירה מלמדות על השקה לפטור מהאחריות פלילית- ובמקרה דנן טעות במצב דברים- הרי שיש לכך נפקות לצורך הקלה משמעותית בעונשו של הנאשם.
על כן שגה בימ"ש קמא משהטיל על המערער של"צ, מאסר מותנה, ופסילה בפועל לתקופה שנקבעה.
4
עוד נטען כי שגה בימ"ש קמא בכך שלא ייחס משקל ממשי לנסיבותיו האישיות של המערער לפיהן הינו בן 53 שעבר תאונת עבודה לאחרונה, בעטיה נקבעה לו נכות זמנית בשיעור של 80%.
כמו כן סובל המערער בעטיה של התאונה מפוסט טראומה, כפי שעלה בתסקיר, כמו גם העובדה כי בשל הפציעה החמורה שנגרמה לו בתאונה - נזקק לרכב על מנת לנוע ממקום למקום, כאשר למרות שברשותו רכב פרטי- נוהגת בו אשתו בלבד, בעוד הוא עצמו נוהג ברכב הגולפית.
העובדה לפיה למערער יש רכב פרטי בבית ובכל זאת נוהג על גולפית - מעיד כי יודע שלא יכול לנהוג עליו ביותו בפסילה.
לאור האמור, מתבקש בימ"ש לקבל את טענות ההגנה באשר לאחריות פלילית בעניינו, ולחילופין- להתערב בעונשים שהוטלו תוך קיצור משמעותי של תקופת הפסילה, ביטול השל"צ והמאסר המותנה, שבמקומם יחתום על התחייבות.
3.
מטענותיה של ב"כ המשיבה לערעור עולה כי תשובת משרד התחבורה הנ"ל
אינה משנה את מצב הדברים מבחינת המערער, הואיל והיא סוקרת את הפסיקה וסעיפי ה
לפי סעיף
אף טענת המערער לפיה בהעדר סיווג הרכב ע"י משרד התחבורה לא ניתן לדעת איזה רישיון נהיגה נדרש- אינה נכונה, הואיל וסיווג רכבים נעשה בהתאם למשקלם ומספר נוסעים.
עוד נטען כי המשיבה לא נדרשה לחקירת בעל רכב הגולפית הואיל ולפי כל חומר הראיות שהוגש וגרסת המערער - די היה בהם כדי להוכיח כי מדובר ברכב מנועי שלא זכה לפטור מרישיון, ולכן נהיגה בו מחייבת ברישיון נהיגה.
כל טענה בדבר פסילת רישיונו של השכן בעל הגולפית אינה רלוונטית הואיל ומדובר בטענת אכיפה בררנית שמועלית בעלמא, ללא בדיקה, ואף בשיהוי.
המחוקק הפנה לפטורים בסעיפים 39(ט) ו-(יג) -וקיימים פטורים מיוחדים לגבי רכבים מנועים וקלנועית.
בכל הנוגע לעונש- הואיל והמערער הינו בעל עבר תעבורתי ופסול מלנהוג כמו גם חומרת העבירות - מדובר בעונש סביר בנסיבות העניין, ויש להותיר את גזר הדין על כנו.
4. דיון ומסקנות
5
בנסיבות שבפניי הורשע המערער בנהיגה ברכב חשמלי מסוג גולפית במושב עזריאל, ביום 18.6.13, לאחר שביום 1.5.13 נפסל מלהחזיק רישיון נהיגה לתקופה של 6 חודשים בתת"ע 234-11-12 (בית משפט לתעבורה - אשקלון).
דרישת רישיון נהיגה
ייאמר מיד כי על פי
ברירת המחדל- נהיגה על כל רכב מנועי, היינו המונע באופן מכני ע"פ הגדרת
עיון בתקנות מעלה כי
מקום בו ביקש המחוקק להחריג כלי רכב מהחובה הנ"ל - עשה כן במפורש,
דוגמת כלי רכב חשמליים (הרכינוע והקלנועית) ותפעוליים (תקנות
39(ט), 39(י"ג) ותקנה
בשורת החלטות ופסיקה ענפה הדנה בסיווגו של רכב נשוא תיק זה, ובכלל זה החלטות שניתנו ע"י בית משפט זה, עולה כי רכב מסוג "גולפית" אינו מנוי בגדרם של רכבים חשמליים כנ"ל, ונהיגה בו מחייבת רישיון נהיגה, ובאופן דומה- נהיגה בו במהלך פסילה מקימה עבירה של נהיגה בזמן פסילה (ת"א (מרכז) 7302-11-09 א.ק. (חסוי) נ' יוסי מויאל (פורסם בנבו, מיום 17.3.13); עמ"ת (ת"א) 16187-08-11 מדינת ישראל נ' ירון אריאלי (פורסם בנבו, מיום 10.8.11); עפ"ת 55589-08-10 מדינת ישראל נ' אבו סיף (לא פורסם, מיום 13.1.11)).
כמו כן נקבע כי ככל
שמדובר ברכב תפעולי- הרי שבהתאם לתקנות - זה מוחרג לנהיגה בשטח תפעולי
בלבד, בתנאים שנקבעו בסימן י"ג1 ל
6
משלא הוכח בבימ"ש קמא כי הרכב בו נהג המערער הינו בעל פטור מרישיון נהיגה, ואין חולק כי המערער נהג עליו בהיותו פסול מלנהוג, הרי שבדין הורשע ע"י בימ"ש קמא.
בדומה לענייננו, סוכמה הסוגיה בנוגע לרכב מסוג "גולפית" בעפ"ת 55589-08-10 מדינת ישראל נ' אבו סיף (לא פורסם, מיום 13.1.11) כדלקמן-
"דעתי
היא אפוא, ששינוי הוראת סעיף
טענות ההגנה של המערער
בהודעת הערעור מעלה
המערער טענות הגנה שעניינן טעות במצב דברים וטעות במצב המשפטי (סעיפים
34י"ח ו-34יט ל
ייאמר כי בחינת הכרעת דינו של בימ"ש קמא מעלה כי ניתח באריכות טענות אלה, ולא מצאתי כי נפלה שגגה עובדתית או משפטית מלפניו המצדיקה התערבותה של ערכאת הערעור.
בבסיס טענות ההגנה של המערער עומד עומדת הדרישה של סבירות וכנות.
באופן זה, על הטוען
להן להוכיח כי עשה מאמץ באמצעים סבירים שברשותו על מנת לברר את הדין או
מצב הדברים לאשורם, כך שטעותו הייתה "טעות סבירה" (סעיף
סבירות הטעות תבחן באמצעות פרמטרים של סוג העבירה, האמצעים הסבירים שעמדו לרשות הנאשם, למאמצים שהקדיש בפועל, כמו גם לנתוני הרקע שלו.
7
כן, כפי שציטט בימ"ש קמא לעניין זה מע"פ 845/02 מדינת ישראל נ' תנובה מרכז שיתופי לשיווק תוצרת חקלאית לישראל בע"מ ואח' , סב (3) 307 כדלקמן (ההדגשות שלי- נ.ב)-
"המסקנה
המתבקשת מן האמור לעיל הינה כי השאלה האם טעותו של הנאשם בדין הפלילי הייתה בלתי
נמנעת באורח סביר, תוכרע בהתאם לאמצעים שעמדו לרשותו לבירור הדין במקרה
מסוים, לסוג העבירה שלגביה מתעוררת טענת הטעות בדין, ולמידת המאמץ
שהקדיש הנאשם לבירור הדין תוך שימוש באמצעים הסבירים שעמדו לרשותו; כמו
גם לנתוני הרקע של הנאשם וגיבוש המודעות שלו ליסודות העבירה בהתאם לכישוריו
האינדיבידואליים. בחירתו של הנאשם באמצעי מסוים לבירור הדין, כמו גם היקף
האמצעים שבהם עליו לנקוט, כפופים למבחן של סבירות...אין בלשונו של
סעיף
בענייננו, איני יכולה לקבל את טענות ההגנה של המערער, ובדין דחה אותן בימ"ש קמא.
למותר לציין, כי מקום בו עסקינן במערער המצוי בתקופת פסילה של רישיון הנהיגה- הרי שהאמצעים הסבירים שעליו לנקוט לשם ברור סוגיית הרישיון ברכב -כל רכב - הינם מוגברים בהשוואה לנהג אחר (ללא עבר תעבורתי שאינו מצוי בתקופת פסילה), על מנת שיוכל לחסות תחת הגנה זו.
בהיותו של המערער מודע לסיכון שבנהיגה ללא רישיון, לא כל שכן בהיותו בתקופת פסילה שהושתה עליו אך זמן קצר קודם לכן, על כל המשתמע מכך, מן הראוי היה כי יברר כדבעי את סוגיית הצורך ברישיון, ואף ינסה להוכיח מאמצים אלה בבימ"ש בבואו לטעון לטעות עובדתית ו/או משפטית (ראו ע"פ 845/02 שלעיל).
ולעניין זה יפים אף הדברים שנקבעו בפ"ל (ת"א) 3791-10-11 מדינת ישראל נ' טומי אנג'ל (פורסם בנבו, מיום 20.3.12)-
"כאשר הנאשם פסול מלנהוג ובלתי מורשה, הדבר המתבקש הוא לברר האם ברכב עליו הוא עולה אין דרישת רישיון נהיגה. בהעדר מאמץ אמיתי לא מצאתי כי התנהגותו הייתה סבירה, במיוחד לאור העובדה כי הנאשם גם פסול וגם בלתי מורשה".
8
בנסיבות אלה, אליבא גרסת המערער מסתכם ה"בירור" שערך - בשאלה שהפנה לשכנו, בעל הרכב, באם נדרשים רישיונות אם לאו. וכך מובא בעדותו של המערער בפני בימ"ש קמא (ההדגשות שלי- נ.ב)-
"ש:איך אתה יודע שאין לרכב הזה רישיונות.
ת: אצל היצרן. הקולנועית הזו היא לא שלי היא של השכן. שאלתי אותו אם יש עליה רישיונות, ביטוח, מספר, אמר לי שלא. שלח לי רק את החשבונית שלה.
ש: והתקשרת ליצרן?
ת: לא. בדקתי עם החבר שלי שהביא לי אותה שישלח לי את החשבונית שלה.
ש: אתה אומר שבדקת עם היצרן.
ת: לא עם היצרן, עם השכן. טעיתי.
ש: ידעת שאתה פסול לנהיגה, לקחת אותה מהשכן, לא חשבת שזה אולי כלי רכב?
ת: ממש לא.
ש: אתה היית פסול לנהיגה, אתה היית בבית משפט, אתה מבין את החומרה של העניין, אתה גם מציין על עצמך....
ת: לא הייתי בבית משפט. זה היה עסקת טיעון. העורך דין הקודם שלי עשה עסקת טיעון.
ש: הבנת את החומרה של העבירה?
ת: כן. הייתי בשלילה, ברור לי."
(פרו' עמ' 13 ש' 21-29)
זאת ועוד, חרף הצהרתו של ב"כ המערער בפני בימ"ש קמא בתום עדותו של המערער לפיה יזמן לעדות את בעל הרכב (כמו גם נציג משרד הרישוי) -הדבר לא נעשה (ראו: פרו' עמ' 14 ש' 21-22; עמ' 15 ש' 8), ועל כן דינה כדין צד הנמנע מהבאת עד ו/או ראיה חיוניים.
לאור האמור, הרי שאין חולק כי לא זו בלבד שה"מאמצים" לברור הדין מצד המערער התמצו בשאלה בעלמא לבעל הרכב, אלא שהמערער לא עשה דבר על מנת להוכיח "מאמצים" אלה.
דברים אלה מקבלים משנה תוקף מקום בו מדובר במידע שעל נקלה היה בידי המערער לבררו, אם באמצעות פניה פשוטה למשרד הרישוי, למשטרה, או ליצרן הרכב, כשהטכנולוגיה מנגישה כיום מידע בכל בית ובכל מכשיר טלפון נייד - ומאפשרת קבלת מענה לעיתים על אתר.
9
יתרה מכך, עצם הבירור עם בעל הרכב, לפי גרסת המערער, מעידה כי חשד שמא נהיגה בסוג רכב זה מחייב רישיון נהיגה, כשהימנעותו מלברר בירור ראוי בנושא מעידה על "עצימת עיניים" מצדו שכמוה- כידיעה.
יש לציין כי בכל
הנוגע להעדפת פרשנות המקלה עם הנאשם, די לחזור על האמור לעניין זה בעניין אבו
סיף שלעיל, לפיו לא זו בלבד שאין מקום לפרשנות מקלה בנסיבות אלה, בהתאם
להוראות ה
"הנני
סובר שהוראה השלטת בסוגיה הינה סעיף
דברים אלה יפים מכוח קל וחומר מקום בו עסקינן במערער בעל עבר תעבורתי, המצוי בתקופת פסילה.
הנוגע לגזר דינו של בימ"ש קמא- לא מצאתי כי קיימת עילה המצדיקה התערבותה של ערכאת הערעור.
מעיון בגזר הדין עולה כי בימ"ש קמא שקל באופן מאוזן וראוי את נסיבותיו האישיות של המערער, תוך התייחסות למצב בריאותו ולתסקיר בעניינו, אי לקיחת אחריות על מעשיו, כמו גם עברו התעבורתי המכביד, ובכלל זה נהיגה בשכרות מחודש מאי 2013.
בהתחשב בעובדה כי הרף התחתון של מתחם העונש ההולם בעבירות בהן הורשע המערער
עניינו מאסר מותנה, כמו גם העובדה כי מאסר בפועל מוטל לעיתים בגין עבירה של נהיגה בזמן פסילה בלבד, הרי שיש בצו של"צ (אף זאת בהיקף שעות מינורי) שהוטל עליו משום סטייה לקולא בעניינו ממתחם הענישה וממדיניות הענישה הנוהגת, תוך התחשבות בנסיבות הקשורות ביצוע העבירות ונסיבות שאינן קשורות לביצוע העבירות.
10
כך גם לגבי רכיבי הענישה הנוספים - שאין בקביעתם כדי סטייה ממדיניות הענישה הנוהגת באופן המצדיק את התערבות ערכאת הערעור.
5. לאור האמור, בנסיבות אלה דין הערעור להידחות על שני חלקיו.
6. לעניין צו השל"צ - תשלח מזכירות בית המשפט את פרוטוקול פס"ד לשירות המבחן לצורך עריכת תוכנית למערער בהיקף של 160 שעות, כפי שנקבע בגזר דינו של בית משפט קמא - וזאת תוך 30 יום מהיום.
7. על המערער להפקיד את רישיון הנהיגה שברשותו - עד ליום 8.1.17 בשעה 10:00.
8. עותק פסק הדין יישלח לשירות המבחן לצורך יישום ההחלטה.
ניתנה והודעה היום ח' כסלו תשע"ז, 08/12/2016 במעמד הנוכחים.
|
נאוה בכור , שופטת |